Zadnja posodobitev te strani:
Naravoslovje
Veličine in enote
Osnovne enote
| veličina | oznaka veličine | enota | oznaka enote |
|---|---|---|---|
| dolžina, (odmik) | l, d, (x) | meter | m |
| masa | m | kilogram | kg |
| čas | t | sekunda | s |
| električni tok | I | amper | A |
| termodinamična temperatura | T | kelvin | K |
| množina snovi | n | mol | mol |
| svetilnost | J | kandela | cd |
Izpeljane enote
| veličina | oznaka veličine | enota | oznaka enote | osnovne enote |
|---|---|---|---|---|
| ravninski kot | α | radian | rad | \[ \frac {m}{m} \] |
| prostorski kot | Ω | steradian | sr | \[ \frac {m^2}{m^2} \] |
| veličina | oznaka veličine | enota | oznaka enote | druge enote | osnovne enote |
|---|---|---|---|---|---|
| frekvenca | ν (grška ni) | herc | Hz | \[ \frac {1}{s} \] | |
| sila | F | newton (njuten) | N | \[ \frac {kg m}{s^2} \] | |
| tlak, pritisk, mehanska napetost | p | pascal (paskal) | Pa | \[ \frac {N}{m^2} \] | \[ \frac {kg}{m s^2} \] |
| energija (delo, toplota, entalpija) | W (E, A, Q, H) | joule (džul) | J | \[ N m \] | \[ \frac {kg m^2}{s^2} \] |
| moč | P | watt (vat) | W | \[ \frac {J}{s} \] | \[ \frac {kg m^2}{s} \] |
| električni naboj | Q | coulomb (kolumb) | C | \[ A s \] | |
| električna napetost (električni potencial) | U | volt | V | \[ \frac {J}{C}, \frac {W}{A} \] | \[ \frac {m^2 kg}{s^3 A} \] |
| električni upor (el. upornost) | R | ohm (om) | Ω | \[ \frac {V}{A} \] | \[ \frac {m^2 kg}{s^3 A^2} \] |
| električna prevodnost | G | siemens (simens) | S | \[ \frac {1}{Ω} = V s = \frac {A}{V} \] | \[ \frac {s^3 A^2}{m^2 kg} \] |
| kapacitivnost | C | farad | F | \[ \frac{C}{V} \] | \[ \frac {s^4 A^2}{m^2 kg} \] |
| magnetni (pre)tok | ΦM | weber (veber) | Wb | \[ V s \] | \[ \frac {m^2 kg}{s^2 A} \] |
| gostota magnetnega (pre)toka | B | tesla | T | \[ \frac {Wb}{m^2} = \frac {V s}{m^2} \] | \[ \frac {kg}{s^2 A} \] |
| induktivnost | L | henry (henri) | H | \[ \frac {Wb}{A} = \frac {V s}{A} \] | \[ \frac {m^2 kg}{s^2 A^2} \] |
| celzijeva temperatura | t | stopinja celzija | °C | \[ K - 273.15 \] | |
| svetlobni tok | Φ | lumen | lm | \[ cd sr \] | \[ cd \] |
| osvetljenost | E | luks | lx | \[ \frac{lm}{m^2} = \frac{cd sr}{m^2} \] | \[ \frac{cd}{m^2} \] |
| radioaktivnost (št. razpadov na čas. enoto) | A | bekerel | Bq | \[ \frac {1}{s} \] | |
| absorbiran odmerek (ionizirajočega sevanja) | D | gray (grej) | Gy | \[ \frac {J}{kg} \] | \[ \frac {m^2}{s^2} \] |
| ekvivalentni odmerek (ionizirajočega sevanj) | H | sievert (sivert) | Sv | \[ \frac {J}{kg} \] | \[ \frac {m^2}{s^2} \] |
| katalitična aktivnost | Akt k | katal | kat | \[ \frac {mol}{s} \] |
| veličina | oznaka veličine | enota | oznaka enote | druge enote | osnovne enote |
|---|---|---|---|---|---|
| tlak, pritisk | p | bar | bar | \[ 10^5 Pa \] | \[ 10^5 \frac {kg}{m s^2} \] |
| energija | W | vatna ura | Wh | \[ 1 \frac{J}{s} 3600 s = 3600 J \] | |
| energija | W | elektronvolt | eV | \[ 1.6 \cdot 10^{-19} J \] | |
| energija | W | kalorija | cal | ||
| temperatura | T | fahrenheit (farenhajt) | °F | \[ \frac {5}{9} (x - 32) °C \] | \[ \frac {5}{9} (x + 459.67) K \] |
Stalnice
| stalnica | oznaka | vrednost |
|---|---|---|
| težnostna | G | \[ 6.67 \cdot 10^{-11} \frac{N m^2}{kg^2} \] |
| težni pospešek na Zemlji | g | \[ 9.81 \frac{m}{s^2} \] |
| hitrost svetlobe v brezzračnem prostoru | c | \[ 299792458 \frac{m}{s} \] |
| osnovni naboj | \(e_0\) | \[ 1.60 \cdot 10^{-19} A s \] |
| Avogadrovo število | \(N_A\) | \[ 6.02214076 \cdot 10^{26} \frac{1}{kmol} \] |
| splošna plinska | R | \[ 8310 \frac{J}{kmol\cdot K} = 8.310 \frac{kPa \cdot l}{mol \cdot K} \] |
| električna (influenčna) | \(ε_0\) | \[ 8.85 \cdot 10^{-12} \frac{A s}{V m} \] |
| magnetna (indukcijska) | \(μ_0\) | \[ 4 \pi \cdot 10^{-7} \frac{V s}{A m} \] |
| Boltzmannova | \(k_{\mathrm{B}}\) | \[ 1.38 \cdot 10^{-23} \frac{J}{K} \] |
| Planckova | h | \[ 6.63 \cdot 10^{-34} J s = 4.14 \cdot 10^{-15} eV s \] |
| Stefanova | ο | \[ 5.67 \cdot 10^{-8} \frac{W}{m^2 K^4} \] |
| poenotena atomska masna enota | \(m_u = 1 u\) | \[ 1.66054 \cdot 10^{-27} kg = 931.494 \frac{Me V}{c^2} \] |
| lastna energija atomske enote mase | \(m_u c^2\) | \[ 931.494 Me V \] |
| masa elektrona | \(m_e\) | \[ 9.109 \cdot 10^{-31} kg = \frac {1 u}{1823} = 0.5110 \frac{Me V}{c^2} \] |
| masa protona | \(m_p\) | \[ 1.67262 \cdot 10^{-27} kg = 1.00728 u = 938.272 \frac{Me V}{c^2} \] |
| masa nevtrona | \(m_n\) | \[ 1.67493 \cdot 10^{-27} kg = 1.00866 u = 939.566 \frac{Me V}{c^2} \] |
Gibanje
\[ x = x_0 + v t \] \[ s = v t \] \[ x = x_0 + v_0 t + \frac {a t^2}{2} \] \[ v = v_0 + a t \] \[ v^2 = v_0^2 + 2 a x \] \[ \nu = \frac{1}{t_o} \] \[ v_o = \frac{o}{t_0} = \frac{2 \pi r}{t_0} = \omega r = 2 \pi \nu \] \[ a_r = \frac{v_0^2}{r} = \omega^2 r = \omega v \]
Sila
\[ g(r) = g \frac{r_z^2}{r^2} \] \[ F = G \frac{m_1 m_2}{r^2} \] \[ \frac{r^3}{t_0^2} = \text{stalno} \]
\[ F = k x \] \[ F_tr = k_tr F_n \] \[ \vec{F} = m \vec{a} \] \[ \vec{G} = m \vec{v} \] \[ \vec{F} \Delta t = \Delta \vec{G} \] \[ M = r F \sin \alpha \] \[ \Delta p = \rho g h \]
\[ F = p S \] \[ F_v = \rho_{\text{tek.}} g V \] \[ \Delta p = \rho g h \]
Energija
\[ A = \vec{F} \vec{s} = F s \cos \varphi \] \[ W_k = \frac {m v^2}{2} \] \[ W_p = m g h \] \[ W_{pr} = \frac {k x^2}{2} \] \[ P = \frac {A}{t} \] \[ A = \Delta W_k + \Delta W_p + \Delta W_{pr} \] \[ A = - p \Delta V \]
Fizika delcev
\[ W_f = \mathrm{h} \nu \] \[ W_f = A_i + W_k \] \[ W_f = \Delta W_n \] \[ \Delta W_v = \Delta m c^2 \]
\[ N = N_0 2^{- \frac{t}{t_{1/2}}} = N_0 e^{- \lambda t} \] \[ \lambda = \frac{\ln 2}{t_{1/2}} \] \[ A = N \lambda \]
Razpadi
Razpad alfa; delec razpada je \(\alpha = ^4_2He_2^{2+}\): \[ ^{A}_{Z}X_N \rightarrow ^{A-4}_{Z-2}Y_{N-2} + ^4_2\mathrm{He}_2 \]
Razpad beta minus; delec razpada je \(\beta^{-} = e_0^{-}\): \[ ^A_ZX_N \rightarrow ^{A}_{Z+1}Y + e_0^{-} + \bar{\nu}_e \] \[ n \rightarrow p + e_0^{-} + \bar{\nu}_e \]
Razpad beta plus; delec razpada je \(\beta^{+} = e_0^{+}\): \[ ^A_ZX_N \rightarrow ^{A}_{Z-1}Y_{N+1} + e_0^{+} + \nu_e \] \[ p \rightarrow n + e_0^{+} + \nu_e \]
Razpad gama; delec razpada je foton \(\nu\): \[ X^{+} \rightarrow X + \nu \]